osmanlı’da karşılıklılık ve dayanışma örgütlenmeleri 2. kitap: göçebelik, ahilikte bozulmalar, kropotkin’in ortaçağ komünleri ile benzerlikler, ve anakronizme dair

alişan şahin

Ahilik, fütüvvet üzerinden Osmanlı’da özgürlükçü oluşumları ele alan Birinci Cildin devamı olarak bu ciltte, Osmanlı’nın kuruluş döneminden Ahi Birlikleri’nin bozulması olarak telakki edilen Gediklere ve lağvedilmesine kadar olan süreç mümkün olduğunca kronolojiye uyularak, Ahi Birlikleri’nin özellikleri; özellikle Ahilik ahlakı ve uygulamaları, devletle ilişkileri, birliklerdeki yaptırım ve cezalandırma şekilleri, günlük yaşam, Bektaşilik ve Ahilik ilişkisi ve ritüellerindeki benzerlikler ele alınmıştır.

Ahilerin mekanı olarak şehir, zaviyeler ve 16. yüzyıl sonrası Osmanlı’da mahalle ayrıca ele alınmıştır.

Bir diğer taraftan da Bizans loncaları ile benzerliklerine vurgu zorunlu hale gelmiş ve ayrıca bu ortaklaşmacı esnaf teşkilatlarının Kropotkin gibi bir anarşist düşünürün eserlerinde Avrupa Ortaçağ Şehir Komünleri başlığı altında ele almasından hareketle benzerliklerine vurgu yapılmıştır.

Sonlara doğru ise meselenin daha iyi anlaşılmasına katkı sunacağı düşünülen; çeşitli çağdaş kavramların tarihsel öznelere atfedilmesine ilişkin tartışmalara dair Anakronizm üzerine ek bir bölüm yazılmıştır. Antropolojik verilerden hareketle meseleye yaklaşmanın bir hareket noktası olmasından hareketle de Harold Barclay’in “Efendisiz Halklar” isimli kitabına ve meseleye ilişkin bir kaç ek daha göreceksiniz.