pierre-joseph proudhon
fransızca orijinalinden çeviren: buket şahin
Proudhon’un bu eseri 1858’de “Garnier Kardeşler Kitabevi”nce yayınlanan “Devrimde ve Hıristiyanlıkta Adalet Hakkında – Pratik Felsefe Hakkında Yeni İkeler” eserlerinin üçüncü cildidir. Bu cilt içerisinde ise dört adet kitap yer almaktadır. Kitap Kardinal-Basençon Başpiskoposu Bay MATHIEU’ya hitaben başlar ve tüm hitapları ona yöneliktir. Metnin başından sonuna kadar Kilisenin ahlak olarak çökmüşlüğünü eleştiri konusu yapmaktadır. O, kendisini de bir devlet olarak ifade etmekten imtina etmememiz gereken kilisenin ahlaki bozulma ve yıkımın odağı olduğunu ifade etmektedir fakat modern dönemin yaygın fikri özelliklerinden biri olan, bir özden kökünü alan Yüce Adalet fikri ile Hristiyanlığın içinde yol almaktan da geri kalmaz.
İlk kitapta ilerleme ve ilerlemecilik fikri ele alınarak bu teoriyi eleştiriye tabi tutmakta ve bölümler halinde bekleneceği gibi kiliseyi ele almaktadır. Diğer taraftan Roma İmparatorlarından bazılarını ele alması ve değerlendirmeye tabi tutması bu kitabı daha ilginç kılmaktadır. Bir başka bölümde ise Edebiyatı ulusların ilerleme, bozulma ve çöküşüyle ilişkisi açısından ele alır.
İkinci ve üçüncü kitaplarda evlilik ve aşk kavramlarının ilişkisi ve farklılıklarına dair hem Hristiyanlığı hem de gelenekleri eleştirmekle kalmaz, dönemin ünlü düşünür ve edebiyatçılarının –Jean Jacques Rousseau, Béranger, De Lamartine, Roland, De Stael, Necker De Saussure ve George Sand– eserlerini de ele alarak eleştirisinin konusu yapar.
Dördüncü kitap ise Ahlaki Yaptırım başlığını taşıyor. Felsefe, vicdan, cezalandırma, rehabilitasyon, ceza hukuku eleştirisi bağlamında ahlak ve din ilişkisi; devrimci hukuki dayanışma ahlak ilişkisi gibi problemleri ele alıyor.
Zamanında kendini ilk defa anarşist tanımıyla ifade eden, dönemin anarşistleri ve düşünürlerince misogynist (Kadın düşmanı), antisemitist ve hatta kimilerince sosyal-faşist olmakla itham edilen aile babası Proudhon’un bu kitabındaki eleştirileri hem edebiyat alanında hem de her halükarda günümüz feminist yazınında da – olumlu ya da olumsuz yanlarıyla – ele alınıp değerlendirilmesi gereken değerdedir.
Kitabın çevirisini yapan Buket Şahin ise Türkçe okuyucunun daha iyi anlaması anlamında kitapta hiçbir dipnot olmamasına rağmen dipnotlarla kavram, kişi, olay ve çeşitli isimleri meşakkatli bir çalışma ile kitaba dipnot olarak eklemiş ve Türkçeye kazandırmıştır. Bu minvalde kendisi bir büyük bir teşekkürü hakkediyor.
Bahsi geçen bu eserin üçüncü cildi dört ayrı kitap halinde orijinal başlıklarıyla yayınlanmış olacak.
İyi okumalar.
